Tussen Kitsch & Kuchen
Rond deze tijd van het jaar trekken duizenden Nederlanders naar Duitsland voor een van de vele kerstmarkten. Ondank dat de markten in steeds meer Europese steden als sparren uit de grond schieten, zijn de Weihnachtsmärkte nergens zo authentiek als in Duitsland waar al sinds 1434 kerstmarkten worden opgezet. Om handel te drijven maar ook als sociale ontmoetingsplaats voor de gemeenschap. In Heidelberg en Mannheim ga je niet alleen kopje onder in de glühwein, maar ook in twee verrassende steden die behalve kerstsprookjes nog één ding gemeen hebben, namelijk de geboorte van de fiets.
HEIDELBERG
In Heidelberg, gelegen aan de rivier de Neckar in het zuidwesten van Duitsland, zorgen oude romantiek en een bruisend studentenleven voor een winnende cocktail waaraan jaarlijks duizenden liefhebbers zich komen laven. Het is dé stad die de kunstenaar in je ontwaakt en waar je je lief spontaan ten huwelijk vraagt. In dichtvorm uiteraard.
De kerstmarkt in Heidelberg behoort tot een van de meest sfeervolle en pittoreske kerstmarkten van het land. Tijdens de kerstperiode wordt de hele stad gehuld in een zee van versieringen en lichtjes die je de weg wijzen naar de verschillende schilderachtige locaties in de stad, waaronder de Kornmarkt, de Universitätsplatz en de Marktplatz. Op de Kornmarkt staat een grote, verlichte kerstboom, terwijl de Universitätsplatz zich kenmerkt door een schitterend decor van de Alte Universität en het Studentenkarzer-gebouw, waar vroeger studenten hun straffen ondergingen. De Marktplatz biedt een prachtig uitzicht op het historische stadhuis en de Heiliggeistkirche (Kerk van de Heilige Geest).
Grootste wijnvat ter wereld
Wie Heidelberg bezoekt, kan het niet ontgaan; het kasteel dat majestueus boven de daken van de pittoreske binnenstad uittorent. Grootste kasteelschat is het grootste wijnvat ter wereld dat in 1751 door keurvorst Carl Theodor in de kelder werd gebouwd. Een kroonjuweel waarin maar liefst 222.000 liter wijn bewaard bleef. De hofnar en bewaarder van het grote vat was de dwerg Perkeo. Als hofnar hield hij het hoofse gezelschap bezig met zijn grappen. Zijn vermogen om te drinken was beroemd, hij zou 18 liter wijn per dag hebben gedronken. Toen hij op zijn 33e verjaardag ziek werd, raadde een arts hem aan om een glas water te drinken in plaats van wijn. Dat deed hij en stierf nog dezelfde dag. Vandaag de dag houdt Perkeo in de vorm van een beschilderde houten figuur nog altijd een oog op de grote ton die inmiddels leeg is. Alles is opgezopen.
Himmelsleiter
Komend vanuit de oude stad kun je naar het kasteel toe lopen, via routes door het stadsbos óf, voor de (fanatieke) fitness freak, via de trappen van de Himmelsleiter. Rustig lopend of keihard rennend (er wordt zelfs een klassement bijgehouden van de snelste tijden). Je beklimming begint bij het lagergelegen bergstation en jaagt je in twee etappes en een brute 1513 treden naar de top van de Königstuhl. De beloning: een droomuitzicht over Heidelberg en het hele Rijndal tot aan de Palts. Als je hartslag weer is gedaald, loop je terug of je vindt het welletjes geweest en kiest voor de weg van de minste weerstand: de oude bergbaan waarmee je naar beneden zoeft.
Kloosterbrouwerij
Daar waar een klooster is, is het vaak niet lang zoeken naar het bier, met dank aan de Benedictijnen die naast bidden toch weinig anders te doen hadden. Maar voordat je je door de smaken van de kloosterbrouwerij laat bedwelmen, verdient de geschiedenis van het klooster Stift Neuburg nog wel even je aandacht. Dit stokoude gebouw, dat in 1130 werd gebouwd, was een populaire ontmoetingsplaats voor dichters, schrijvers en componisten die in de kloosterrust in staat bleken grootse dingen te produceren.
Zo vond onder meer componist Carl Maria von Weber tussen de kloostermuren de inspiratie voor zijn beroemde opera, de ‘Freischütz’. Ook de locatie midden in het groen maakt van het klooster een gewilde hang out. Klaar met de geschiedeniscultuur? Schuif dan door naar een andere kloostercultuur; die van het bier. In de biologische Brauerei zum Klosterhof staan diverse ambachtelijk gebrouwen speciaalbieren, waaronder de Adventsbock, te trappelen om de heilige geest in je te ontwaken. Na afloop verlaat je het terrein geheid gezegend.
Meer Heidelberg? Klik hier
MANNHEIM
Op fietsafstand van Heidelberg ligt de universiteitsstad Mannheim als de goede buur, precies op het punt waar de Rijn en de Neckar samenvloeien. Mannheim wordt ook wel de Quadratestad genoemd, een bijnaam die de stad te danken heeft aan de vorm van de binnenstad die volgens een schaakbordpatroon is aangelegd. Huizenblokken, de zogenaamde Quadrate, zijn volgens een bepaald systeem genummerd waardoor straatnamen vrijwel niet voorkomen.
De kerstmarkt in Mannheim is een geliefde traditie die net als in Heidelberg op verschillende locaties in de sfeervolle stad plaatsvindt, waaronder het Marktplatz en de iconische watertoren, de Wasserturm. Talloze kraampjes met kerstdecoraties, geschenken, speelgoed en traditionele lekkernijen zoals gebraden amandelen, glühwein, bratwurst en de lebkuchen (kruidkoek) die alleen met kerst wordt gebakken, proberen je hier zo lang mogelijk vast te houden.
Mannheimer Schloss
Even klaar met de kerst? Zwerf dan door naar een aantal andere must-sees van de stad, waaronder het indrukwekkende Mannheimer Schloss dat oorspronkelijk bedoeld was als een van de grootste barokke paleizen van Europa. Het paleis werd tussen 1720 en 1760 gebouwd in opdracht van de keurvorst Karel III Filips van de Palts. Het diende als de residentie van de keurvorsten van de Palts, die het complex ontwierpen als een centrum van macht en cultuur. Je kunt het paleis bezoeken.
Bosbaden in de stad
Niet bepaald iets dat je zou verwachten in een grote stad, maar Mannheim heeft een heus Waldpark met aangrenzend het Reißinsel, een stadsoase die niet alleen een toevluchtsoord is voor de inwoners van Mannheim maar ook voor vele dieren die in deze natuur hun onderkomen hebben gevonden. Het Reißinsel, dat decennialang grotendeels onaangeroerd is gebleven, is een van de laatste natuurlijk voorkomende uiterwaarden van de Rijn. Neem een uitgebreid bosbad door het ruim 4 kilometer lange pad te volgen en belandt in een weelderige groene weide met knoestige fruitbomen. De fruitknarren behoren tot de grootste boomgaardweide van de Bovenrijnvlakte. Of volg het Rijnfietspad dat deze ongerepte natuur eveneens doorkruist.
Gevelkunst
Kunstvreters rijgen met het Stadt.Wand.Kunst.-initiatief maar liefst 30 muurschilderingen in een lange wandeling aan elkaar, waaronder de grootste van Duitsland. Met dit openbare museum van gevelkunst zijn de kunstwerken tot in het hart van de stad gebracht en voor iedereen gratis toegankelijk en gratis. Een ander bijzonder kenmerk van deze galerie is dat je de totstandkoming van de murals zelfs live kunt volgen.
Jungbusch
Van voormalige haven tot levendige trendy wijk waar muzikanten, hipsters en tal van creatievelingen samenkomen: Jungbusch, een levendige wijk van Mannheim die een echte Berlijnse sfeer naar de stad brengt. Tussen de industriële romantiek en het havenlandschap klopt hier het creatieve hart van de stad. Dit is de plek waar iedereen naartoe trekt die wil ervaren hoe een leuk avondje uit in Mannheim eruitziet.
Chinees theehuis
Midden in het bekende Luisenpark kun je verrast worden door een Chinees theehuis, het grootste van Europa dat volgens de leer van Feng Shui is aangelegd. Voor de totstandkoming is geheel volgens de Zuid-Chinese bouwstijl alleen gebruik gemaakt van eenvoudige materialen zoals natuursteen en hout. Behalve dat het een architectonisch pareltje is, doet het theehuis natuurlijk ook wat je ervan verwacht: theeschenken. Je kunt kiezen uit 30 verschillende soorten Chinese thee. En wie geluk heeft, krijgt van Shuli Meng, de exploitant van het theehuis, een persoonlijke rondleiding door de Chinese tuin.
Mirakel van Mannheim
Van een gehaal andere architectuurorde is de Multihalle in het Herzogenriedpark dat op Mars waarschijnlijk niet zou misstaan. Het werd in 1975 ontworpen door de architecten van het Olympisch Park in München, Frei Otto en Carlfried Mutschler. De Multihalle had op dat moment de grootste zelfdragende koepel ter wereld en kreeg al snel de bijnaam ‘Mirakel van Mannheim’. Door zijn organische structuur en materiaal besparende constructie reikt de roem van het opzienbarende gebouw tot in de hoogste architectuurkringen. Behalve de indrukwekkende bouwstijl zijn ook de culturele evenementen die hier regelmatig worden georganiseerd je bezoekje waard.
Boekenwurmen kunnen niet om Bücher Bender heen, een van de oudste boekwinkel van Duitsland en sinds 1775 het adres op het gebied van boeken. Naast alle nieuwe titels van zowel grote als minder grote schrijvers, vormen de boeken van de oudste Duitse boekenclub, de Gutenberg Book Guild, de grootste winkelschat. Bovendien vinden studenten van de Universiteit van Mannheim hier de volledige semesterliteratuur.
Meer Mannheim? Klik hier
HET HOUTEN PAARD
De fiets is voor Nederlanders het meest vanzelfsprekende voorwerp ooit. We zijn ermee opgegroeid en velen van ons hebben zelf meerdere ‘rossen’ in bezit. Voor de uitvinding ervan moeten we ruim 200 jaar terug in de tijd en een slordige 450 km ver reizen, naar Mannheim en Heidelberg.
Precies tweehonderd jaar geleden barstte de Indonesische Tambora vulkaan met een daverende knal (tot 2500 kilometer ver te horen) uit zijn kokendhete jasje. Een 43 kilometer hoge roetpluim zorgde voor een wereldwijde daling van de temperatuur – 1816 zou later de geschiedenisboeken ingaan als ‘Het Jaar Zonder Zomer’.
In heel Europa mislukten de oogsten. Een van de verstrekkende gevolgen was dat paarden, hét vervoersmiddel uit die tijd, verhongerden en massaal werden geslacht. Door een tekort aan edele viervoeters stokte de handel en brak er massaal hongersnood uit. Deze wanstoestand vormde voor baron Karl von Drais uit Mannheim in 1817 de aanleiding om met een alternatief te komen: het ‘houten paard’, oftewel een loopfiets. Door twee wielen achter elkaar in een simpel frame (met stuur) te plaatsen, ontwikkelde de Duitse slimmerik de voorloper van de moderne fiets.
Zijn Laufmachine werd een daverend succes. Fietsvrees, gecombineerd met een opkrabbelend klimaat, betekende uiteindelijk de doodsteek voor de houten draisines maar de uitvinding leidde 50 jaar later wel naar de eerste fiets met pedalen en mechanische aandrijving.
Nieuwsgierig geworden? Er staat een replica van de draisine in het museum van Mannheim. Maar ook in het 20 km verderop gelegen Heidelberg staat er in het museum een replica van deze voorloper ‘op stal’. Zo markeert het houten paard de vriendschap tussen de twee Duitse steden en iedereen die van fietsen houdt.
